W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że w Polsce obowiązuje ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych i co ciekawe jest ona z roku 1959. Zatem mówiąc o zakładaniu, rozszerzaniu, zamykaniu cmentarzy czy właśnie o pochowaniu zwłok czy przekazaniu ciała na cele naukowe, należy sięgnąć do tej ustawy.
Kto może pochować zwłoki?
Prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie:
- pozostały małżonek(ka);
- krewni zstępni;
- krewni wstępni;
- krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
- powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
Kiedy można przekazać zwłoki do celów naukowych?
Natomiast zwłoki niepochowane przez podmioty wymienione powyżej, mogą być przekazane do celów dydaktycznych i naukowych uczelni medycznej lub innej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i naukową w zakresie nauk medycznych lub federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki prowadzącej działalność naukową w zakresie nauk medycznych.
Decyzję w sprawie przekazania zwłok wydaje, na wniosek uczelni lub federacji, właściwy starosta. Nie jest zatem możliwe, aby starosta podjął z własnej inicjatywy (z urzędu) decyzję o przekazaniu zwłok w celach dydaktycznych uczelni medycznej.
Warunkami przekazywania zwłok do celów naukowych są:
- wystąpienie przez uczelnię z wnioskiem do właściwego starosty o przekazanie zwłok do celów naukowych;
- uzasadnienie wniosku;
- przedstawienie pisemnego oświadczenia osoby, która pragnie przekazać swoje zwłoki uczelni.
Przekazanie zwłok do celów naukowych odbywa się w sposób zapewniający zachowanie godności należnej zmarłemu.
Jak można naruszyć godność osoby zmarłej?
Tutaj można przywołać sytuację, która miała miejsce jakiś czas temu – w mediach społecznościowych pewnej Uczelni pojawiło się nagranie mające promować studia na kierunku lekarskim. Filmik został nagrany w prosektorium, było na nim widać ludzkie zwłoki. Nagranie zostało usunięte z serwisu społecznościowego. Jednak umieszczanie zdjęć (czy filmiku) zwłok przekazanych do celów medycznych w mediach społecznościowych jest niedopuszczalne, bo nie ma tu celu medycznego ani edukacyjnego. Natomiast kto znieważa zwłoki, prochy ludzkie lub miejsce spoczynku zmarłego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Wskazane działania uczelni mogą wyczerpywać znamiona przestępstwa zbezczeszczenia zwłok.
Reasumując, można przekazać zwłoki do celów naukowych – ale po spełnieniu ww. przesłanek. Z kolei uczelnia, która takowe zwłoki otrzymała, musi zapewnić godność, która należy się zmarłemu.
Wykorzystane źródła:
– ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych;
– ustawa Kodeks karny;
– rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie trybu i warunków przekazywania zwłok do celów naukowych.
