Od 1 maja 2024 r. funkcjonuje program pilotażowy opieki farmaceuty sprawowanej nad pacjentem w zakresie zdrowia reprodukcyjnego. Chodzi o to, że apteki, które dołączyły do tego programu, uprawnione są do wystawiania recepty na tzw. tabletkę „dzień po”.
Wyżej wskazany program zakłada:
- przeprowadzenie stosownego wywiadu (obejmującego m.in. ustalenie przyczyny zasadności wydania tzw. tabletki „dzień po”),
- a kolejno wystawienie na podstawie aktualnej wiedzy medycznej i danych z wywiadu – jeżeli jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta polegającym na ryzyku wystąpienia nieplanowanej ciąży – recepty farmaceutycznej.
Celem programu pilotażowego ws. tabletki „dzień po” jest:
- poprawa stanu dostępności pacjentów do nowoczesnych metod antykoncepcji awaryjnej,
- zapewnienie opieki farmaceuty w aptece nad pacjentem w zakresie zdrowia reprodukcyjnego
– wraz z oceną efektywności związanych z tym działań, w szczególności wobec pacjentów pomiędzy 15. a 18. rokiem życia.
W związku z tym, że programem pilotażowym mogą zostać objęci pacjenci, którzy ukończyli, w dniu zgłoszenia się do apteki 15. rok życia, w przypadku wątpliwości w zakresie wieku pacjenta, farmaceuta weryfikuje go w oparciu o dokument ze zdjęciem, na podstawie którego wiek ten może zostać potwierdzony.
Po przeprowadzeniu wywiadu, farmaceuta uzyskuje od pacjenta informację o stopniu zrozumienia przez niego treści wywiadu i przedstawia go w postaci punktowej w skali od 1 do 5.
Przeprowadzić wywiad czy wystawić receptę może farmaceuta zatrudniony w aptece, który posiada prawo wykonywania zawodu i tytuł zawodowy magistra farmacji, co najmniej roczną praktykę w zawodzie farmaceuty. Natomiast pacjent może zgłaszać się do apteki po receptę na tabletkę nie częściej niż raz na 30 dni.
Wywiad lub wystawienie recepty w tzw. programie pilotażowym nie jest odpłatne dla pacjenta (jest to finansowane ze środków publicznych).
Jednak nie każda apteka musi realizować program pilotażowy. Aby tak się stało, apteka musi zawrzeć z Funduszem umowę o realizację programu pilotażowego.
Zatem czy farmaceuta w aptece, która nie uczestniczy w programie pilotażowym, może wypisać receptę na tabletkę „dzień po”?
Jeśli chodzi o wystawianie recept farmaceutycznych na środki antykoncepcyjne, to już wcześniej farmaceuci (co do zasady) tego dokonywali. Teraz Ministerstwo Zdrowia potwierdza takie stanowisko, wskazując, że definicja zdrowia reprodukcyjnego Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), potwierdza, że zagrożenie niechcianą ciążą niewątpliwie stanowi subkategorię pojęcia „zagrożenie zdrowia”, a zgodnie z Prawem farmaceutycznym, farmaceuta może wystawić receptę farmaceutyczną w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta.
Różnica pomiędzy działaniem farmaceuty działającego na podstawie programu pilotażowego, a bez programu pilotażowego sprowadza się w istocie do tego, że korzystając z pilotażu i na tej podstawie wystawiając receptę farmaceutyczną (i przeprowadzając stosowny wywiad wobec pacjentki), zostanie to sfinansowane ze środków publicznych na zasadach określonych w rozporządzeniu regulującym przedmiotowy program pilotażowy.
Podsumowując, każdy farmaceuta może wystawić receptę farmaceutyczną na antykoncepcję awaryjną. Należy jednak pamiętać, że wydanie recepty farmaceutycznej i wydanie na jej podstawie produktu leczniczego jest obarczone dużym ryzykiem i odpowiedzialnością. To farmaceuta, który wykonuje samodzielny zawód medyczny, dokonuje oceny sytuacji i decyduje, czy pacjent powinien otrzymać lek, czy też nie.
Pamiętajmy, że recepta farmaceutyczna wydawana jest jedynie w wyjątkowych sytuacjach.
Wykorzystane źródła:
– art. 96 ust. 4 Prawa farmaceutycznego;
– Rozporządzanie Ministra Zdrowia w sprawie programu pilotażowego opieki farmaceuty sprawowanej nad pacjentem w zakresie zdrowia reprodukcyjnego z dn. 29 kwietnia 2024 r.
