Pobierane narządów od dawców odgrywa z pewnością znaczącą rolę w ratowaniu ludzkiego zdrowia.
Jednak jak wygląda kwestia zgody pobrania narządów od osoby, która zmarła? Czy musiała ona za życia wyrazić zgodę na bycie dawcą komórek, tkanek czy narządów?
Każda osoba, która nie wyraziła za życia sprzeciwu, jest po śmierci potencjalnym dawcą komórek, tkanek, narządów.
Pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia lub pobrania komórek lub tkanek w celu ich zastosowania u ludzi można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu.
Niniejsze potwierdza nie tylko ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, ale także Kodeks Etyki Lekarskiej, który wskazuje, że: lekarz może pobrać komórki, tkanki i narządy ze zwłok w celu ich zwiększenia przeszczepienia, o ile zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu.
Obowiązuje zasada domniemanej zgody
Zatem zgodnie z obowiązującymi przepisami, mamy do czynienia z zasadą domniemanej zgody. Oznacza to, że wszyscy jesteśmy potencjalnymi dawcami narządów po śmierci.
Możliwe jest pobranie tkanek, komórek lub narządów ze zwłok ludzkich, chyba że osoba, ze zwłok której mają być pobrane tkanki, komórki lub narządy wyraziła w tym zakresie sprzeciw za życia. Sprzeciw wyrażony za życia stanowi zatem o wzruszeniu domniemania zgody. Ważne jednak jest, że wskazany sprzeciw musi zostać złożony za życia.
Kto wyraża sprzeciw w imieniu małoletniego?
W przypadku małoletniego, sprzeciw może wyrazić za jego życia przedstawiciel ustawowy. A w przypadku małoletniego powyżej 16 lat, sprzeciw może wyrazić również ten małoletni.
Cele pobrania komórek, tkanek, narządów
Komórki, tkanki i narządy mogą być pobierane w celach:
- diagnostycznych,
- leczniczych,
- naukowych i
- dydaktycznych.
Na koniec warto zaznaczyć, że zgoda domniemana jest krytykowana przez niektóre środowiska, które wskazują, że przeszczep organów powinien nastąpić po wyrażeniu świadomej zgody. Jednak mimo wszystko wskazać należy, że obecnie obowiązujące przepisy wprost wskazują, że przesłanką uniemożliwiającą pobranie komórek czy tkanek jest jedynie złożony sprzeciw za życia dawcy.
Zatem nie ma konieczności uzyskiwania świadomej zgody dawcy czy zgody rodziny dawcy po jego śmierci. Personel medyczny nie musi prosić rodziny zmarłego o zgodę na przeszczep. Przed pobraniem narządów personel medyczny musi jednak zweryfikować, czy osoba zmarła na pewno nie wyraziła sprzeciwu dotyczącego pobrania od niej narządów.
Wykorzystane źródła:
- art. 4, art. 5 ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów;
- art. 34 Kodeksu Etyki Lekarskiej.
