Niejednokrotnie udając się na wizytę lekarską chcemy, aby towarzyszyła nam osoba bliska. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy lekarz nie wyraża zgody, aby na wizycie uczestniczyła osoba trzecia.
Czy lekarz postępuje prawidłowo? Czy pacjent ma prawo żądać, aby przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych uczestniczyła tuż obok niego osoba bliska?
Jasno trzeba wskazać, że na życzenie pacjenta przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska. Taka jest zasada, ale rzeczą naturalną również jest, że od każdej zasady bywają wyjątki. Tak też jest i w tym przypadku.
Osoba wykonująca zawód medyczny udzielająca świadczeń zdrowotnych pacjentowi może odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w przypadku:
- istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub
- ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta.
Taką odmowę obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych odnotowuje się w dokumentacji medycznej.
Osoba udzielająca świadczeń zdrowotnych zobowiązana jest umożliwić pacjentowi udział osoby bliskiej podczas udzielania świadczeń zdrowotnych. Lekarz nie powinien z góry zakładać, że osoba bliska będzie utrudniała udzielenie świadczeń zdrowotnych pacjentowi. Nieuzasadniona odmowa obecności osoby bliskiej pacjenta podczas udzielania świadczeń zdrowotnych narusza prawa pacjenta.
Z całą pewnością doniosłą i ważną rolę w życiu pacjenta odgrywa prawo do obecności osoby bliskiej przy udzielaniu jej świadczeń zdrowotnych. Wiele osób po prostu takowego wsparcia potrzebuje i oczekuje. Pacjent może żądać obecności osoby bliskiej na każdym etapie leczenia niezależnie od tego, czy odbywa się ono w szpitalu czy też w warunkach ambulatoryjnych i też niezależnie od etapu leczenia (tj. czy mówimy o procesie diagnozowania, konsultowania czy rehabilitacji).
Przepisy nie wskazują jak to „życzenie” pacjenta co do obecności osoby bliskiej powinno być zakomunikowane, zatem uznać należy, że nie ma żadnych szczególnych wymogów co do tego i może nastąpić to w dowolnym momencie i w sposób niebudzący wątpliwości. Lekarz czy inny personel medyczny nie może wymagać od pacjenta np. pisemnego wniosku w tym zakresie. Co więcej, nie można również żądać od pacjenta uzasadnienia swojego życzenia (pacjent nie musi wskazywać, dlaczego chce obecności akurat takiej osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych).
Kim jest osoba bliska?
To jest bardzo ważne pytanie. Z reguły mówiąc o osobach bliskich myślimy o mężu, żonie czy innych naszych krewnych. Jednak wcale osoba bliska nie ogranicza się do osoby bliskiej ze względu na więzy krwi. Osobą bliską jest również osoba pozostająca we wspólnym pożyciu (np. konkubent, konkubentka, ale również osoba tej samej płci będąca w związku z partnerem). Idąc jeszcze dalej, osobą bliską jest każda osoba wskazana przez pacjenta. Zatem nie muszą pacjenta z tą osobą łączyć więzy krwi, aby mówić o osobie bliskiej. Świadomy pacjent ma prawo samodzielnie wskazać osobę, która dla niego jest osobą bliską, kierując się swoimi subiektywnymi uczuciami. Personel medyczny nie ma prawa ingerować w wybory dokonywane przez pacjenta w tym zakresie.
Reasumując, pacjent ma prawo, aby zgodnie z jego życzeniem przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych uczestniczyła wskazana przez niego osoba bliska. Oczywiście w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta, lekarz może odmówić spełnienia życzenia pacjenta, ale wtedy należy to odnotować w dokumentacji medycznej. Lekarz nie może z góry zakładać, że osoba bliska będzie utrudniała udzielenie świadczeń zdrowotnych pacjentowi.
Zatem pacjencie – pamiętaj, że masz prawo, aby przy Tobie była obecna osoba bliska.
Wykorzystane źródła:
– art. 21 ustawy o prawach pacjenta i o Rzeczniku Praw Pacjenta.
– Karkowska Dorota (red.), Prawa pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta. Komentarz.
