Europejski Trybunał Praw Człowieka zasądził 20 000 euro na rzecz mężczyzny, który przez lata bezskutecznie próbował ustalić swoje ojcostwo i uregulować kontakty z dziećmi. Zobacz, co uznał Trybunał i dlaczego Polska naruszyła prawo do życia rodzinnego i prywatności.
9 października 2025 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie dotyczącej… ojcostwa.
Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji, czyli prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego i przyznał Skarżącemu 20 000 euro zadośćuczynienia.
Sprawa pokazuje, jak duże znaczenie ma sprawność postępowań rodzinnych oraz jak konstrukcja prawna może w praktyce uniemożliwiać biologicznemu ojcu ustalenie swojego ojcostwa.
Tło sprawy – związek, dzieci i domniemanie ojcostwa
Skarżący pozostawał w nieformalnym związku z kobietą, która była wciąż zamężna. W tym czasie urodziła dwoje dzieci. Zgodnie z polskim domniemaniem ojcostwa, wpisano jako ojca jej męża.
Biologiczny ojciec chciał ustalić swoje ojcostwo, ale… w takiej sytuacji to prokurator mógł wszcząć postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa męża matki.
Skarżący złożył wniosek do prokuratora o wszczęcie takiego postępowania, ale na prośbę matki wycofał go.
Po rozpadzie związku, wystąpił z wnioskiem ponownie. Prokuratura jednak odmówiła, mimo przedstawienia wyników badań DNA, które potwierdzały jego biologiczne ojcostwo.
Dopiero po odwołaniu Skarżącego, decyzja została uchylona.
W praktyce oznaczało to kilka lat zwłoki na samym etapie prokuratorskim.
Postępowanie sądowe – bez udziału biologicznego ojca
Prokurator okręgowy wszczął w końcu postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa męża matki.
Skarżący… nie był stroną tego postępowania.
Złożył wniosek o dopuszczenie jako osoba trzecia, ale mąż matki zgłosił sprzeciw, który sąd uwzględnił. W efekcie biologiczny ojciec nie mógł brać udziału w procesie dotyczącym ustalenia jego własnego ojcostwa.
Odwołanie nie przyniosło skutku, a dalsza ścieżka odwoławcza nie była dostępna.
Co istotne – do dziś sprawa nie została zakończona w I instancji.
Postępowania o kontakty z dziećmi – lata bez skutecznej ochrony
Równolegle Skarżący walczył o kontakty z dziećmi. Mimo że sąd wydawał kolejne postanowienia – w tym o kontaktach tymczasowych – matka i jej mąż ich nie wykonywali, a system nie zapewnił realnej egzekucji.
W efekcie Skarżący stracił kontakt z dziećmi, a relacja została zerwana.
Ocena ETPC – kluczowe uchybienia po stronie Polski
Trybunał zwrócił uwagę na szereg naruszeń:
- Brak skutecznego dostępu do sądu. Procedura uniemożliwiała biologicznemu ojcu samodzielne zakwestionowanie domniemania ojcostwa. Cała inicjatywa leżała po stronie prokuratora, który działał bez żadnych ustawowych terminów.
- Ekstremalna przewlekłość postępowania. Łącznie sprawa trwała prawie 15 lat. Trybunał podkreślił, że w sprawach dotyczących dzieci czas ma fundamentalne znaczenie.
- Brak dopuszczenia Skarżącego do udziału w procesie. Mężczyzna nie miał wpływu na przebieg postępowania, które dotyczyło jego własnego ojcostwa.
- Brak realnej ochrony kontaktów z dziećmi. Mimo wydanych postanowień, władze nie zapewniły ich wykonania.
Wniosek Trybunału: naruszenie art. 8 Konwencji
ETPC orzekł, że państwo nie zapewniło Skarżącemu prawa do poszanowania życia rodzinnego.
Zasądził 20 000 euro zadośćuczynienia.
Dlaczego to orzeczenie jest ważne dla praktyki prawa rodzinnego?
Ta sprawa ma duże znaczenie, ponieważ pokazuje:
- jak wadliwe są obecne procedury związane z zaprzeczeniem ojcostwa,
- jak bardzo przewlekłość postępowań wpływa na więzi rodzinne,
- że brak udziału biologicznego ojca w postępowaniu może naruszać prawa konwencyjne,
- że system egzekwowania kontaktów w Polsce wciąż działa nieskutecznie.
Sprawy rodzinne są niezwykle delikatne, a ich szybkie rozpoznanie ma kluczowe znaczenie.
Czas to więzi, relacje, bliskość – elementy, których później często nie da się już odbudować.
Wykorzystane źródła:
– wyrok ETPC z 9 października 2025 r., A.W. przeciwko Polsce (nr 1307/21).
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej ani opinii prawnej. Przed podjęciem działania prawnego, skonsultuj się z profesjonalistą, omawiając swoją konkretną sprawę. Jeśli chcesz omówić ze mną dany artykuł i uzyskać poradę prawną w swojej indywidualnej sprawie – napisz do mnie, umówimy konsultację prawną.
